Almanya'da yaklaşık 1,2 milyon kişinin “unutkanlık hastalığı” olarak da bilinen Alzheimer hastası olduğu söyleniyor. Demansın bu türü, etkilenenler ve aileleri için zor bir kaderdir. Ve bu nedenleri ortadan kaldıracak bir ilaç için büyük umut var. Bunlar, beyinde bir araya toplanan belirli protein parçaları (beta-amiloidler) adı verilen plaklarda bulunur. Sinir hücrelerinde zamanla ölen bazı protein değişiklikleri de vardır.
Buna yönelik yoğun tedavi arayışlarıyla yaklaşık 20 yıl önce “Umab” ilaçları dönemi başladı: Bapineuzumab, Solanezumab, Crenezumab, Gantenerumab ve Aducanumab. Bunlar sadece semptomları azaltmakla kalmıyordu. Belirli antikorları kullanarak doğrudan beyindeki beta-amiloid birikintilerini hedef aldılar. Ne yazık ki uzun süre klinik çalışmalardan herhangi bir başarı elde edilemedi.
Artık Avrupa'da ilk kez bir Alzheimer ilacı onaylanmak üzere. Buna lecanemab denir. Avrupa İlaç Ajansı (EMA) 14 Kasım'da buna yeşil ışık yaktı. AB Komisyonu'nun hâlâ aynı fikirde olması gerekiyor. Ancak şimdiden kutlanmaya başlandı. Manşetler neşelendiriyor: “Yeni tedavi Alzheimer'ı yavaşlatıyor”, “Milyonlarca demans hastası için umut”, “Demans hastaları için önemli bir gün”.
Erken aşamalarda etkilenenlerin küçük bir grubu fayda görebilir
Lecanemab, Japonya'daki Eisai ve ABD'deki Biogen ilaç firmaları tarafından geliştirildi. Leqembi ticari ismine sahiptir. Çin, Güney Kore, Hong Kong, İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri ve Büyük Britanya'da halihazırda onaylanmıştır. Beta-amiloid hücrelerinin belirli bileşenlerine yönelik bir antikor aktif maddesidir. Araştırmalara göre, Alzheimer'ın başlangıç aşamasında veya çok erken bir aşamada etkilenenlerde ilerlemesini yavaşlatabiliyor. Böyle bir terapi daha sonra artık başarılı olmayacak.
EMA'nın önerisi sürpriz çünkü lecanemab ancak 2024 yazında reddedildi. Beyinde şişlik ve kanama gibi ciddi yan etki riskinin potansiyel faydadan daha fazla olduğu belirtildi. İkinci bir testin ardından ilacın, erken Alzheimer hastalığına bağlı “hafif bilişsel bozukluk (hafıza ve düşünme sorunları) veya hafif demans tedavisi için” sınırlı bir hasta grubu için onaylanması bekleniyor. Almanya'da bu grup muhtemelen yaklaşık 250.000 kişiyi içermektedir.
Tedaviden önce biyobelirteç testleri, MR taramaları ve genetik testler yapılmalıdır. Yan etkilere maruz kalma konusunda genetik riski daha yüksek olan hastalar hariç tutulmalıdır; bu ülkedeki Alzheimer hastalarının yaklaşık yüzde 20'sidir. Ayrıca iki haftada bir intravenöz infüzyonla tedavinin oldukça pahalı ve zaman alıcı olduğunu söylüyorlar. Ancak olası onay beklentileri artırıyor. Doktorlar halihazırda hafif unutkanlık ve Alzheimer'a yakalanma korkusu yaşayan on binlerce insanın akın ettiğini görüyor.
Buna yönelik yoğun tedavi arayışlarıyla yaklaşık 20 yıl önce “Umab” ilaçları dönemi başladı: Bapineuzumab, Solanezumab, Crenezumab, Gantenerumab ve Aducanumab. Bunlar sadece semptomları azaltmakla kalmıyordu. Belirli antikorları kullanarak doğrudan beyindeki beta-amiloid birikintilerini hedef aldılar. Ne yazık ki uzun süre klinik çalışmalardan herhangi bir başarı elde edilemedi.
Artık Avrupa'da ilk kez bir Alzheimer ilacı onaylanmak üzere. Buna lecanemab denir. Avrupa İlaç Ajansı (EMA) 14 Kasım'da buna yeşil ışık yaktı. AB Komisyonu'nun hâlâ aynı fikirde olması gerekiyor. Ancak şimdiden kutlanmaya başlandı. Manşetler neşelendiriyor: “Yeni tedavi Alzheimer'ı yavaşlatıyor”, “Milyonlarca demans hastası için umut”, “Demans hastaları için önemli bir gün”.
Erken aşamalarda etkilenenlerin küçük bir grubu fayda görebilir
Lecanemab, Japonya'daki Eisai ve ABD'deki Biogen ilaç firmaları tarafından geliştirildi. Leqembi ticari ismine sahiptir. Çin, Güney Kore, Hong Kong, İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri ve Büyük Britanya'da halihazırda onaylanmıştır. Beta-amiloid hücrelerinin belirli bileşenlerine yönelik bir antikor aktif maddesidir. Araştırmalara göre, Alzheimer'ın başlangıç aşamasında veya çok erken bir aşamada etkilenenlerde ilerlemesini yavaşlatabiliyor. Böyle bir terapi daha sonra artık başarılı olmayacak.
EMA'nın önerisi sürpriz çünkü lecanemab ancak 2024 yazında reddedildi. Beyinde şişlik ve kanama gibi ciddi yan etki riskinin potansiyel faydadan daha fazla olduğu belirtildi. İkinci bir testin ardından ilacın, erken Alzheimer hastalığına bağlı “hafif bilişsel bozukluk (hafıza ve düşünme sorunları) veya hafif demans tedavisi için” sınırlı bir hasta grubu için onaylanması bekleniyor. Almanya'da bu grup muhtemelen yaklaşık 250.000 kişiyi içermektedir.
Tedaviden önce biyobelirteç testleri, MR taramaları ve genetik testler yapılmalıdır. Yan etkilere maruz kalma konusunda genetik riski daha yüksek olan hastalar hariç tutulmalıdır; bu ülkedeki Alzheimer hastalarının yaklaşık yüzde 20'sidir. Ayrıca iki haftada bir intravenöz infüzyonla tedavinin oldukça pahalı ve zaman alıcı olduğunu söylüyorlar. Ancak olası onay beklentileri artırıyor. Doktorlar halihazırda hafif unutkanlık ve Alzheimer'a yakalanma korkusu yaşayan on binlerce insanın akın ettiğini görüyor.